Donald Niedekker, Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost – Koppernik
In Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost geeft Donald Niedekker op poëtische wijze gestalte aan een fictief bemanningslid van de beruchte expeditie van Willem Barentsz in 1596. Het klassiek geworden verhaal over het bij Nova Zembla gestrande schip, waar enkele opvarenden hun einde vonden in de permafrost, krijgt een onverwacht vervolg nu Bartolomeo, de dichter aan boord, na 425 jaar ontwaakt uit zijn ijsgraf om ons alsnog zijn loflied te bieden.
In een uiterst geraffineerde taal doet de dichter verslag van de expeditie die vergeefs een nieuwe route naar China zocht. Ook Bartolomeo’s verleden komt aan bod. We leren het 16e-eeuwse Amsterdam kennen, vol dromers, geldbeluste kooplieden, staatsgevaarlijke predikanten, bezeten cartografen en andere kleurrijke lui. Niedekker reflecteert over de grenzen van de menselijke kennis en de eeuwige ontdekkingslust (of is het hoogmoed?) waarmee we die beperkingen proberen te overwinnen. De mens waant zich God, soms met fatale afloop tot gevolg. Zo trekt Niedekker dit historische verhaal naar vandaag, te meer omdat Bartolomeo alleen maar uit de permafrost kan ontwaken omdat die door het opwarmende klimaat is weggesmolten.
Tegelijk speelt de auteur een subtiel spel met de lezer. Doordat de verteller steeds aan nieuwe verhalen-in-verhalen begint en dit ook beseft, creëert Niedekker een droste-effect dat je steeds dieper meesleept, niet het minst door zijn vervoerende taal. Zeedieren, stoffen, specerijen, kaarten, Niedekker weet ze alle te beschrijven met een zo grote zintuiglijkheid dat je het perkament onder je handen voelt ritselen en je wangen tijdens het lezen beijzeld raken.
Zo voert de auteur ons in deze originele roman mee op een tocht door zee, door de tijd en door onszelf. We leren de mens hier ten diepste kennen: een wezen dat (te) ver wil reiken en tracht te zingen, terwijl de woeste baren hem onvermijdelijk naar de afgrond voeren.
(c)Tessa Posthuma de Boer
Lees hier het juryrapport van de shortlist van de Libris Literatuur Prijs 2023
Bekijk hier de 18 audiotrailers #DeZin. Deze trailers laten in 90 seconden horen wat een boek teweegbrengt en worden samen met lesmateriaal geplaatst op het kanaal van Beeld & Geluid op het platform LessonUp.
Luister hier naar de podcast en het interview met Donald Niedekker.
