K. Schippers – Waar was je nou

Een oude camera, zo een waar nog een rolletje film in wordt gedraaid, is het instrument waarmee de hoofdpersoon uit Waar was je nou zichzelf naar het verleden kan transporteren. Met de hulp van twee variétéartiesten en een broche kan hij terug. Het lijkt het uitgangspunt voor een sprookje, en misschien is het dat ook wel maar dan een van het soort dat zich ieder moment om ons heen afspeelt zonder dat wij het merken. Als een foto een afbeelding van het verleden in het heden is, dan is het moment van de opname een blik in de toekomst geweest. 

K. Schippers bedrijft in dit boek variété met de werkelijkheid, met de verleden, de huidige en de toekomende tijd, hij beoefent een verlicht realisme waarin de dingen moeiteloos van plaats en betekenis veranderen terwijl ze toch hun gewone vorm en kleur behouden. De intrige bestaat uit dagelijkse, bijna achteloze handelingen, het wegleggen van een sleutel, het staren naar een raam of een etalage, een wandeling over het strand. Een mondharmonica, een vlieger, een paar schoenen of een bril zijn de requisieten. Maar alles verdubbelt onder de handen van de schrijver. Decors worden een omgeving. Reclameleuzen of flarden van een lied zijn toverspreuken. Voorwerpen komen tot leven en geven de richting aan. Truc of magie? Bij Schippers doet dat onderscheid er nauwelijks toe. Zijn onwaarschijnlijke behendigheid bij de constructie van dit verhaal staat de emoties geen moment in de weg. Zo is Waar was je nou een gedurfde maar ook een sensibele roman geworden vol heimwee en melancholie, waarin het Amsterdam en het Zandvoort van de jaren veertig en vijftig een nieuw leven wordt geschonken dat zo krachtig is dat je er, net als de hoofdpersoon, liever in zou blijven dan in het heden. 

De vingervlugheid van Schippers uit zich in de taal die hij hanteert. Het is een soort verhevigde spreektaal, een monologue intérieur vol omschrijvingen die de blik net even anders richten, en met dialogen die volstrekt natuurlijk klinken. Wat waarneming, dialoog en handeling verbindt is een volstrekt eigen ritme dat de lezer soepel maar onontkoombaar langs de meest onwaarschijnlijke wisselingen en overgangen voert in perspectief en tijd. Het is alsof de schrijver op papier beheerst wat grote jazzmusici ook van hun schoolse navolgers onderscheidt: de backbeat, het geluid net na de tel, het hangen in de maat. Het is die even lome als dwingende en betoverende swing die van Waar was je nou een boek maakt dat op iedere pagina de aandacht vasthoudt en als geheel een hoogtepunt vormt in het rijke oeuvre van de schrijver. Bovendien is het spel dat Schippers speelt met werkelijkheidslagen (het heden en het verleden, het alledaagse en het door de herinnering gekleurde) en locaties (de stad, de zee, de interieurs, de music hall) even betoverend als het spel met muzikale registers dat de muziek uit de jaren van de swing kenmerkt: de kleur wisselt voortdurend en vaak ontstaan er schrille contrasten, maar uit de onderlinge confrontatie van klankkleuren spreken steeds weer verrassende en nieuwe harmonieën. 

Naast dit alles is dit natuurlijk ook een roman over een door de tand des tijds gefileerde en daardoor gezuiverde en vederlicht geworden liefdespassie.

Amsterdam, 27 maart 2006 

De jury

Guusje ter Horst, voorzitter
Hans Maarten van den Brink
Bart Keunen
Daniëlle Serdijn
Wim Vogel

Winnaar 2024

Shortlist 2024

Longlist 2024

archief